İlk önce makalemin başlığına cevabını peşinen verelim: Evet ödenebilir. Çünkü damga vergisinin ödenme şekilleri arasında istihkaktan kesinti yoluyla ödeme mevcuttur. 488 Sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun 15 ila 23. Maddelerine göre; verginin ödenmesi bakımında makbuz karşılığı, istihkaktan kesinti yapılması ve basılı damga konulması olmak üzere üç yöntem benimsenmiştir. Makbuz karşılığı ödeme yöntemi Kanundaki asıl yöntemdir. Diğer yöntemlerin uygulanacağının belirtildiği durumlar haricinde damga vergisi makbuz karşılığı ödenmektedir. İstihkaktan kesinti yapılması ile basılı damga konulması suretiyle ödeme yöntemlerinin hangi kâğıt türleri için uygulanacağı Kanunda belirtilmiştir. Bu yazımda Damga Vergisi Kanunun’da düzenlenen ödeme yöntemlerinden olan hakedişden kesinti yapılması suretiyle ödemeye ilişkin usul ve esaslar ele alınacaktır.
Hakedişten kesinti yoluyla ödeme şekli 488 Sayılı Kanunun 19. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, genel ve özel bütçeli dairelerle il özel idareleri ve belediyeler, bankalar, iktisadi kamu teşekkülleri ile bunların iştirakleri ve müesseseleri ve benzer teşekkül, iştirak ve müesseselerin ödemelerinde kullanılan ve nispi vergiye tabi bulunan makbuzlarla bu mahiyetteki kâğıtlara ait vergilerin,
a) Bu ödemelerin yapılması,
b) Avans suretiyle ödemelerde avansın itası,
sırasında ilgili daire ve müesseseler tarafından istihkaklardan kesinti yapılması şekliyle ödenmesine Maliye Bakanlığı’nca izin verilebilir.
Madde hükmüyle vergi alacağının ödenmesi ödevi, verginin mükellefi yerine tevkifat yapmakla mesul olanlara yüklenmektedir. Damga vergisindeki kesinti konusu burada karşımıza çıkmaktadır. Nispi damga vergisine tabi makbuzlar, Damga Vergisi Kanunu ekli 1 sayılı Tablonun “Makbuzlar ve Diğer Kâğıtlar” başlıklı 4 numaralı bölümünün ilk dört kısmında belirtilmiştir:
a) Resmi daireler tarafından yapılan mal ve hizmet alımlarına ilişkin ödemeler (avans olarak yapılanlar dâhil) nedeniyle, kişiler tarafından resmi dairelere verilen ve belli parayı ihtiva eden makbuz ve ibra senetleri ile bu ödemelerin resmi daireler nam ve hesabına, kişiler adına açılmış veya açılacak hesaplara nakledilmesini veya emir ve havalelerine tediyesini temin eden kâğıtlar (binde 9,48),
b) Maaş, ücret, gündelik, huzur hakkı, aidat, ihtisas zammı, ikramiye, yemek ve mesken bedeli, harcırah, tazminat ve benzeri her ne adla olursa olsun hizmet karşılığı alınan paralar (avans olarak ödenenler dâhil) için verilen makbuzlar ile bu paraların nakden ödenmeyerek kişiler adına açılmış veya açılacak cari hesaplara nakledildiği veya emir veya havalelerine tediye olunduğu takdirde nakil veya tediyeyi temin eden kâğıtlar (binde 7,59),
c) Ödünç alınan paralar için verilen makbuzlar veya bu mahiyetteki senetler (binde 7,59),
d) İcra dairelerince resmi daireler namına şahıslara ödenen paralar için düzenlenen makbuzlar (binde 7,59).
Damga vergisinin hakedişten kesinti suretiyle ödenmesi sadece her fıkrası nispi vergiye tabi bulunan makbuzlarda uygulanabilir. Diğer taraftan damga vergisini tevkif etmek zorunda olanlar gerek ödemenin yapılması gerekse nihai ödemeye mahsuben yapılan avans ödemelerinde vergiyi kesmek zorundadırlar.
Madde hükmünün tanıdığı düzenleme yetkisi Maliye Bakanlığı tarafından tebliğ bazında ilk defa mülga 3 Seri No.lu DVK Genel Tebliği’nde kullanılmıştır. Ardından 5 ve 8 Seri No.lu DVK Genel Tebliğlerinde ilave açıklamalar yapılmıştır. Günümüzdeki uygulamaya ilişkin düzenlemeler ise kesin olarak 10 ve 11 Seri No.lu DVK Genel Tebliğlerinde yer almıştır.
10 Seri No.lu DVK Genel Tebliği’nde, hakedişten kesinti suretiyle damga vergisini ödeyecek olanlar belirtilmiştir. Buna göre, yaptıkları ödemelerden kestikleri gelir vergisini sorumlu sıfatıyla aylık muhtasar beyanname ile vergi dairesine bildirerek ödemek mecburiyetinde olan gerçek veya tüzel kişiler, düzenlenen kâğıtlara ait damga vergilerini de muhtasar beyanname ile vergi dairesine ödemek zorundadırlar. Buna göre gerek aylık gerekse üç ayda bir muhtasar beyanname vermek mecburiyetinde olanlar istihkaktan kesinti suretiyle damga vergisini ödemek mecburiyetindedirler.
Damga vergisini hakedişten kesmek zorunda olanlar, kestikleri damga vergisini aylık veya üç aylık olarak verdikleri muhtasar beyannamelerinde ayrı bir satırda gösterirler. Beyannamelerin süresinden sonra verilmesi veya hiç verilmemesi halinde, beyan edilmeyen damga vergisi beyanname vermek mecburiyetinde olanlar adına 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 30. maddesi uyarınca re’sen tarh edilir. Süresinde beyanname verilmekle beraber, damga vergisinin süresinde vergi dairesine ödenmemesi halinde, 6183 sayılı Kanun’un 51. maddesi hükmü gereğince gecikme zammı uygulanır.
Damga vergisinin hakedişten kesinti yoluyla ödenmesinde ödeme zamanı Damga Vergisi Kanunu’nun 23. maddesinde düzenlenmiştir. Genel bütçeli daireler dışında kalan ve hakedişten kesinti yapmak durumunda bulunan daire ve müesseseler tarafından ay içinde kesilen damga vergisi ertesi ayın 23. günü akşamına kadar bağlı olduğu vergi dairesine tahakkuk ettirilir ve 26. günü akşamına kadar ödemesi bankaya yapılır.
Madde hükmü yaptığı ödemeler ile avans ödemelerine ilişkin makbuz ve bu mahiyetteki kâğıtların damga vergisini tevkif eden genel bütçe kapsamındaki daireleri, bu vergiler nedeniyle beyanname verme mecburiyetinden muaf tutmuştur. Genel bütçeli daireler 5018 sayılı Kanun’a ekli 1 sayılı cetvelde yer alan dairelerdir.
Damga vergisinin istihkaktan kesinti şekliyle ödenmesine ilişkin özelge örneklerine aşağıda yer verilmiştir:
– Belediyeler tarafından yapılan mal ve hizmet alımlarında damga vergisi uygulaması hakkında verilen özelge(1):
“(…)
DVK’nın 8. maddesi kapsamında resmi daire statüsünde bulunan belediyenizin… A.Ş. ve… A.Ş.’den yapacağı mal ve hizmet alımlarına ilişkin ödemeler nedeniyle düzenlenen kâğıtların, Damga Vergisi Kanunu’na ekli (1) sayılı tablonun IV/1-a bölümü uyarınca damga vergisine tabi tutulması ve verginin belediyeniz tarafından istihkaktan kesinti suretiyle ödenmesi gerekmektedir.”
– İcra dairelerince resmi daireler adına yapılan ödemelerde damga vergisi uygulaması hakkında verilen özelge(2):
“(…)
Bu itibarla, Damga Vergisi Kanunu’nun 8. maddesi kapsamında resmi daire olan hastaneler tarafından şirketinize ödenmek üzere icra dairesine yapılacak ödemeler nedeniyle düzenlenen kâğıtlar Kanuna ekli (2) sayılı tablonun I/A-1 fıkrası hükmü gereğince damga vergisinden istisna olup, ilaç bedellerinin süresinde ödenmemesi nedeniyle icra yoluyla takip sonucu icra dairesince devlet hastanesi namına şirketinize yapılacak ödemeler nedeniyle düzenlenen kâğıtların Kanuna ekli (1) sayılı tablonun IV/1-d fıkrası uyarınca damga vergisine tabi tutulması ve verginin icra dairesince kesinti suretiyle ödenmesi gerekmektedir.”
Yararlı Olması Dileğiyle
