Aslında doğalgaz fosil kaynaklı bir çeşit yanıcı gaz karışımıdır. Yer kabuğunun içinde sıkışmış olarak bulunur. Petrol türevidir ve yakıt olarak petrolden sonra ikinci değerli yakıttır. Doğalgazın %70 ile %90’a kadar kısmı Metan gazı (CH4) dır. Metan gazı bir hidrokarbon bileşiğidir. Geçmişte doğalgaz, petrol üretimi sırasında ortaya çıkan yararsız bir gaz atık olarak görülür ve yakılarak ortamdan uzaklaştırılırdı. Oysa günümüzde değerli ve önemli bir enerji kaynağı olarak öncelikle evlerimizde, ayrıca gelişen toplumların en büyük ihtiyacı elektriğin üretiminde de kullanılmaktadır.
Antarktika kıtası dışındaki tüm kıtalarda doğalgaz üretilmektedir. ABD, Kanada, Hollanda, İran, Azerbaycan, Beyaz Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Moldova, Özbekistan, Rusya, Tacikistan ve Ermenistan dünyanın en yüksek kapasitede doğalgaz üreten ülkeleridir.
Kuyulardan elde edilen doğalgaz, boru hatlarıyla gaz olarak, deniz yoluyla da gemilerle sıvılaştırılmış olarak (LNG- liquefied natural gaz) taşınmaktadır. Doğalgazın sıvılaştırılması için -165 C’lere kadar soğutulması gerekmektedir. Doğalgazın boru hattı veya sıvı olarak taşınamadığı yerlere ise, yüksek basınç altında sıkıştırılarak taşınması da mümkündür. 250 Bar’a kadar sıkıştırılan doğalgaza da sektörde CNG (compressed natural gaz) adı verilmektedir.
Türkiye’de ilk doğalgaz kullanımı 1970 yılında gerçekleşmiş, ancak kaynaklar yetersiz olduğu için tüketimi artmamış, üretimi de sınırlı kalmıştır. Özellikle Başkent Ankara’nın hava kirliliği tehlikeli boyutlara ulaşınca, 1988 yılında doğalgaz Ankara’da evlerde de kullanılmaya başlanmıştır. Ankara’nın ardından birkaç yıl içinde diğer önemli illerde de doğalgaz talebi başlamış ve kullanımı artmıştır.
Günümüzde Türkiye, yıllık yaklaşık 45 milyar metreküp doğal gaz tüketir hale gelmiştir. 2014 yılına kadar Türkiye’nin tüm illerinde doğal gaz kullanılır hale gelmiş olması gerekirken, halen Doğu’daki bazı illerimizde doğalgaz evlerde kullanıma başlamamıştır. Bunun nedeni, özel dağıtım firmalarının özelleştirme ihalelerine rağbet etmemeleri, döşenmesi gereken boru hatlarının Devlet tarafından yapılması gerektiğidir.
Doğalgaz son zamanlarda alıştığımız evsel ve endüstriyel kullanımına ek olarak, araçlar tarafından da sıkıştırılmış hali (CNG) ile kullanılmaya başlanmıştır.
Ankara Büyükşehir Belediyesi 2005 yılında ilk olarak 400 adet doğal gazlı otobüs satın almış, 2007 yılına kadar araçların teslimatı sürmüş, 2007 yılından itibaren tüm doğalgazlı araçlar Ankara’da halkın hizmetine sunulmuştur. Sıfır emisyonlu motorlar, Ankara’nın kirli havasının temizlenmesinde etkin rol oynamışlardır. Ankara’nın doğalgazlı otobüs alımı, 2008 yılında 500 adetin üzerinde ihale edilerek devam etmiş, komple filo 2011 yılında 1100 adetin üzerine çıkmıştır. 2012 yılında alınan 300 adet körüklü doğalgazlı araç ile Ankara Büyükşehir Belediyesi Avrupa’nın en çevreci otobüs filosuna sahip belediyesi olmuştur.
Doğalgazın fiyatının ucuzluğu, çevreci bir yakıt olması, motor ömrünü uzatması ve güvenilir bir yakıt olması, Ankara Belediyesi’nin ardından, Bolu, Kayseri, İstanbul, Konya, Gaziantep, Kocaeli, Düzce, Afyon gibi illerin de bu yakıta ilgi duymasına ve 2008 yılından itibaren hattan çekilen otobüslerinin yerine doğalgazlı otobüsleri tercih etmelerine neden olmuştur.
2014 yılı içinde yukarıda saydığımız illere bir çok ilin katılacağı kesindir. Modern belediyecilik anlayışı petrol türevi yakıtlarla çalışan araçlar yerine, doğalgazlı araçların tercih edileceğini göstermektedir.
Piyasa’daki otobüs imalatçıları, özellikle dizel motorlu araçlarının yanısıra CNG’li otobüs imalatına önem vermekte, Belediyelerin ihtiyaçlarına göre, 7, 9, 12 ve 18 m. körüklü ve alçak tabanlı otobüsleri üretmektedirler. Sektörde etkin markalara bakacak olursak, MAN, Mercedes, Otokar, Temsa, TGV ve Isuzu markalarını görmekteyiz.
CNG’li araçlara talebin olması, imalatçı firmaların da bu araçların imalatına sıcak bakmaları, doğalgazlı araçların satışını artırmakta ancak, doğalgaz dolum istasyonları olmaksızın sistemin çalışması mümkün olmamaktadır.
Sonuçta, doğalgazın tedariki için istasyon gerekmektedir. İşte bu aşamada sektöre başka oyuncular katılmaktadır. İstasyon sahipleri, işleticileri ve doğalgaz tedarik eden şirketler.
Devam edecek…